Aysel YÜCEL / OTONOMİ
Son yıllarda üst üste daralma yaşayan araç kiralama bölümünde, artan müşteri talebi doğrultusunda filoya yatırım iştahı arttı. Tedarik krizindeki gevşeme ve perakende satışlarındaki daralmanın tesiriyle, araç bulunurluk problemini kısmen aşan kiralamacılar, bu defa de finansmana takıldı. Krediye erişimde büyük zorluk yaşayan şirketler, binek araç alımını ‘yatırım kredileri’ kapsamı dışında tutan Merkez Bankası’nın, kiralama şirketlerine bu mevzuda istisna tanımasını istiyor.
TOKKDER ve İTO harekete geçti
Merkez Bankası, geçtiğimiz haftalarda bankalara gönderdiği talimat yazısında, işletmelerin faturaya bağlı yatırım harcamalarının karşılanması maksadıyla, Yatırım Teşvik Dokümanı kapsamında en az iki yıl kullandırılan yatırım kredilerinin içeriğini belirledi. İlgili yazıda; “Arsa, bina vb. gayrimenkul edinimi, finansal yatırımlar ile binek araç alımı için kullandırılan krediler, yatırım kredisi kabul edilemez. Ağır ticari araç kredileri, yatırım kredisi olarak değerlendirilir” tabiri yer aldı. Binek araçların yatırım kredisi kapsamına alınmaması, asıl iştigal alanı araç kiralama olan işletmelerde büyük hayal kırıklığı yarattı. Bu işletmeler için binek arabaların bir yatırım aracı olması nedeniyle ilgili hususta araç kiralama şirketlerine istisna tanınması isteniyor. TOKKDER ve İTO, mevzuyu ilgili bakanlıklara iletti.
“Bankalar da şaşkın”
DÜNYA’ya konuşan Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği (TOKKDER) yetkilileri, bu husustaki taleplerini ilgili kamu yetkililerine ilettiklerini lakin şimdi olumlu bir sonuç alamadıklarını vurguladı. Bölüm temsilcileri, filo kiralama şirketleri için yatırım periyodu olduğunun altını çizerek, bu mevzudaki dayanağın aciliyet kazandığına vurgu yaptı. İTO Taşıt Kiralama Meslek Komitesi Lideri ve Meclis Üyesi İlhan Yılmaz, “Asıl iştigal alanı oto kiralama olan bölümün araç alımının yatırım statüsünden çıkarılmaması gerekiyor. Bankalar da şaşkın, kesim de. Bu gelişme filo kiralama bölümünün gelişimine dinamit koydu. Aslında birçok bürokrat bu hususta bize hak veriyor lakin bahis tahlile kavuşturulamıyor” dedi.
Neden ayrıcalık istiyorlar?
Peki, araç kiralama kesimi bu kapsama neden alınmadı? DÜNYA’ya konuşan bir araç kiralama şirketi yöneticisi, bahisle ilgili şu açıklamayı yaptı: “Kanun koyucu, faizleri indirip krediyi ucuzlatmak istiyor. Doğal ki, gerçek hayatta enflasyon inmeden tek başına bu maalesef mümkün değil. Öteki bir motivasyon ögeleri da bazen zorla ucuzlatılan bu kredilerin yüklü ihracatçı dallara kullandırılarak kurun baskılamaya çalışılması. Araç alımının yarıdan fazlası ithal olduğu için oradaki talebi de kısmaya çalışıyorlar. İştigal konusu araba ya da kiralama olmayan firmalarda araç alımını bir yatırım aracı ve döviz konumunda hedge üzere değerlendirmeye başladığı için, zarurî karşılıkları yükselterek bunun da önüne geçmeye çalışıyorlar. İştigal konusu otomotiv, mobilite üzere işletmelerin doğal olarak bu kapsamdan çıkarılması gerekiyor. Kiralama ve mobilite firmaları da bu kapsama alındığı ve istisna yapılmadığı için şirketler araç kiralayamıyor ve kendi sermayelerini kullanarak araç almak zorunda kalıyorlar bu da nakitlerini azalttıkları için yatırım yapma iştahlarını daha da azaltıyor.”
“48 ay kiralama hududu kaldırılsın”
Araç kiralama mukavelelerinde, işletmeler en fazla 48 ay mühletle araç kiralaması yapabiliyor. Bilhassa tedarik krizinin yaşandığı pandemi devrinde kontratlarda müşterilerin 48 kiralama tercihinde büyük artış olmuştu. Lakin dal temsilcileri, kontratlardaki bu 48 ay sınırlamasının kaldırılmasını talep ediyor. Yetkililer, 48 ay sınırlamasının kaldırılmasının, filo şirketlerinin yeni araç alma muhtaçlığını değerli oranda azaltacağını belirtiyor. Bu durumun ithalatın azaltılmasına da katkı sağlayacağı vurgulanıyor. Öteki yandan, şirketlerin mevcut araçlarını kullanmaya devam ederek, bu devirde nakitlerini kendi işlerinde kullanabileceklerine vurgu yapılıyor.
Otomotivcinin de umudu filoda
DÜNYA’ya konuşan otomotiv marka temsilcileri, filo kiralama dalındaki müşterilerinin araç talebinin arttığını, lakin firmaların krediye erişimde büyük zorluk yaşadığının duyumunu aldıklarını belirtti. Filo satışları, daralan otomotiv pazarı için büyük kıymet taşıyor. Tedarik krizinin yanı sıra artan araç fiyatları ve krediye erişim zorlukları nedeniyle araba ve hafif ticari araç pazarında daralma hızlandı. Ağustos ayında araba ve hafif ticari araç satışları yüzde 17,3, araba pazarı yüzde 21,3 daraldı. Böylelikle, Türkiye araba ve hafif ticari araç toplam pazarı, 2022 ocak-ağustos devrinde bir evvelki yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 8,5 daralarak 458 bin 446 adet olarak gerçekleşti. Toplam otomotiv satışlarının yüzde 40’ı son çeyrekte yapılıyor. Filo şirketlerinin araç yenileme devri son çeyrek. Münasebetiyle perakende satışlarında büyük kayıp yaşayan otomotivcilerin de umudu filo müşterilerine yapılacak satışlarda.
“Kısa periyot kiralama talebi 9 ayda %28 arttı”
Pandeminin tesirinin azalmasıyla Türkiye’yi ziyaret eden turist sayısının bu yılın birinci 8 ayında geçen yılın birebir devrine nazaran yüzde 128 artması, bilhassa kısa periyot araç kiralama talebini de artırdı. Dal kış döneminden da umutlu. Bu firmalardan biri olan Garenta & ikinciyeni.com Genel Müdürü Şafak Savcı, 2021’in araç kiralama bölümü için olağanlaşmanın başladığı bir yıl olduğunu tabir ederek, talepteki artışa yönelik şu açıklamayı yaptı: “Garenta’daki bilgilerimize baktığımızda yılın birinci dokuz aylık periyodunda kısa devir kiralamaya olan talep bir evvelki yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 28 arttı. Haziran, temmuz ve ağustos aylarında gerçekleşen talep ise geçen yılın birebir aylarına nazaran neredeyse yüzde 10 artış gösterdi. Kiralama gün sayısında da üst istikametli bir ivme var. Bu yılın birinci dokuz aylık periyodunda gerçekleşen kiralama gün sayısı geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran neredeyse yüzde 50 arttı. Güç geçen iki yılın akabinde talebin artması memnuniyet verici. Yılın son çeyreğinde sonbahar ve kış turizmiyle birlikte pandemi öncesi periyodu yakalayacağımızı düşünüyorum.”
İçerik Dünya gazetesine aittir
