Avrupa Birliği’nin modülü olmayan ülkelerin siyasi karar süreçlerine iştirakini amaçlayan ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un “AB kısa vadede Avrupa kıtasını yapılandırmanın tek yolu olamaz.” diyerek tanıttığı Avrupa Siyasi Topluluğu, 6 Ekim’de birinci toplantısını yapacak. Toplantının Çek Cumhuriyeti’nin başşehri Prag’da yapılacağı belirtildi.
Euronews’ten Gizem Yalnızca ve Kamuran Samar’ın haberine nazaran; Macron, 1 Eylül’de yaptığı açıklamada, birçok AB ülkesinin toplantıya Türkiye’nin de katılıp katılmayacağını sorduğunu belirterek “Fransa, Türkiye’nin iştirakini veto etmeyecek.” biçiminde konuşmuştu.
Konunun Fransa Dışişleri Bakanı Catherine Colonna’nın 5 Eylül’de yaptığı Türkiye ziyaretinde, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile toplantı ortalarında da konuşulduğu tabir edilmişti.
Öte yandan, AB ve üye olmayan öteki ülkeler ortasındaki siyasi istişareyi genişletmeyi amaçlayan Avrupa Siyasi Topluluğu’nda “Türkiye” fikrinin tartışma yarattığı belirtiliyor.
Fransız Le Monde gazetesi geçtiğimiz günlerde “Avrupa Siyasi Topluluğu projesi Türkiye olayıyla karşı karşıya” başlıklı haberinde AB üyesi ülkelerin “Macron’un ‘sevgili projesine’ Ankara’yı da dahil etmekte isteksiz” olduğunu yazdı.
euronews Türkçe’ye konuşan Türkiye ve AB alakaları uzmanı Milletlerarası ve Stratejik Alakalar Enstitüsü Yönetici Yardımcısı Didier Billion’a nazaran, Avrupa Birliği’ni yine çalışır hale getirmek için öne sürülen projelerden biri olan Avrupa Siyasi Topluluğu’na Türkiye ve İngiltere muhakkak dahil edilecek.
AVRUPA SİYASİ TOPLULUĞU NEDİR?
Proje, AB’nin bir kesimi olmayan ülkelerin de siyasi karar süreçlerine iştirakini amaçlıyor. Hakikaten Macron projeyi tanıtırken “AB kısa vadede Avrupa kıtasını yapılandırmanın tek yolu olamaz.” halinde konuşmuştu.
Didier Billion bu projeyi, Macron’un başarısızlığa uğrayan “Avrupa Birliği’ni yine işler hale getirme” hırsının bir sonucu olarak görüyor: “Kendisini Avrupa’nın en kıymetlisi, AB’ye en çok inanan kişi olarak sunan Macron birinci vazife müddetinde düşündüğünü yapamadı. Tekrar de yanlışsız bir tespitten yola çıktı, AB düzgün bir biçimde işlemiyor. Bu yüzden Avrupa Siyasi Topluluğu projesini icat etti zira 27, 28 ya da orta vadede daha fazla devletle AB’nin 10 – 15 yıl evvelki üzere çalışmaya devam edemediğini düşündü.”
Didier, projenin “Çok Vitesli Avrupa” ve “Tek Merkezli Avrupa” üzere AB’ye eski gücünü tekrar kazandırmak için öne sürülen fikirlerle de irtibatlı olduğuna inanıyor.
Çok Vitesli Avrupa fikri temel sınırlarıyla oy birliği ve çoğunluk prensiplerine nazaran hareket etmeyen ve endüstriyel, ekonomik, askeri ve siyasi projeleri hazırlayan 3 ila 6 ülkeden oluşan bir merkezi çekirdek tasarlıyor. Ve içerisinde direkt bu merkezi çekirdeğe bağlı olmayan, AB ülkeleri ve Türkiye üzere şimdi üye olmayan öbür devletler de yer alacak. Bu devletler Avrupa dinamiğine bağlı olacak lakin tüm haklarla sorumluluklara sahip olmayacak.
HANGİ ÜLKELER KATILACAK?
Macron’a nazaran AB’nin demokratik kıymetlerini paylaşan her ülke Avrupa Siyasi Topluluğu’na katılabilir.
Öte yandan Fransa Cumhurbaşkanı 1 Eylül’de Elysee Sarayı’nda büyükelçilere yaptığı konuşmada, siyasi topluluğun AB üyesi ülkelerin yanı sıra “İngiltere, Norveç, İsviçre, Batı Balkan ülkeleri, Ukrayna” üzere ülkelerin bir ortaya gelmesine müsaade vermesi gerektiğini söyledi.
Buna nazaran, Ukrayna, Moldova, Gürcistan üzere aday ülkeler topluluğun beklenen üyeleri ortasında.
Diplomatik kaynaklar birinci toplantıya Türkiye, Batı Balkan ülkeleri Sırbistan, Karadağ, Arnavutluk, Kuzey Makedonya, Kosova ve Bosna Hersek’in yanı sıra Norveç, Liechtenstein, İsviçre, İngiltere, İzlanda, Ukrayna, Gürcistan, Moldova, Ermenistan ve Azerbaycan’ın önderler düzeyinde davet edileceğini söylüyor.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrası AB’den yeşil ışık alan Ukrayna ve Moldova’ya haziran ayında adaylık statüsü verildi.
Macron o günlerde Ukrayna’nın AB adaylığının yıllar süren bir süreç sonrası üyeliğe dönüşebileceğini söylemiş, Ukrayna üzere AB ile tıpkı kıymetleri paylaşan ülkelerin üye olmak yerine “Avrupa Siyasi Topluluğu” çatısı altında birleşebileceğini söz etmişti.
AB yetkilileriyse Avrupa Siyasi Topluluğunu, hem AB hem de üçüncü ülkeler için “kapsayıcı bir süreç” olarak tanımlıyor. Bunun AB genişlemesinin yahut siyasetlerinin yerine geçecek bir oluşum olmadığı vurgulanıyor.
TÜRKİYE AÇISINDAN TOPLULUĞUN ANLAMI
TBMM Ulusal Savunma Komitesi Lideri Ahmet Aydın, 7 Eylül’de Prag’da katıldığı parlamentolar ortası bir konferansta Avrupa Siyasi Topluluğu projesini gündeme getirdi.
Aydın burada yaptığı konuşmada, “Avrupa jeopolitik topluluğu ve Avrupa siyasi topluluğu üzere fikirlerin” Türkiye’nin üyelik statüsüne gölge düşürdüğünü söyledi.
Aydın, “AB genişleme sürecinde dürüst davranmıyor, AB’nin her ülkeye eşit ve adil davranması gerekiyor. AB’nin genişleme siyasetinde giderek besbelli hale gelen ve Türkiye’yi genişleme perspektifinden dışlamak için yapılan ‘Türkiye’ ve ‘Balkanlar’ ayrımının son bulması gerektiğine inanıyoruz.” formunda konuştu.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise Fransız mevkidaşı Colonna ile yaptığı ortak basın toplantısında Ukrayna’daki savaş çerçevesinde yaşanan son gelişmelerin Türkiye’nin Avrupa ve Avrupa Birliği için ne kadar kıymetli bir ülke olduğunu gösterdiğini söyledi.
Çavuşoğlu, “AB lakin Türkiye ile potansiyelini hayata geçirebilir ve gerçek manada bir jeopolitik aktör olabilir.” biçiminde konuştu.
İLK TOPLANTIDA NELER KONUŞULACAK?
Avrupa Siyasi Topluluğu’nun başkanlar seviyesinde birinci toplantısı 6 Ekim’de AB periyot lideri Çekya’da, AB Başkanlar Doruğu öncesinde yapılacak.
Avrupa Siyasi Topluluğu toplantısı açılış oturumuyla başlayacak ve yuvarlak masa toplantılarıyla devam edecek.
Toplantılarda güvenlik, istikrar, güç, iklim, ulaştırma, iktisat üzere başlıklarda birçok mevzu ele alınacak. Başkanların ikili görüşmeler yapması beklenen günün sonunda kapanış yemeği verilecek.
Toplantıda bilhassa Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı, güç krizi ve ekonomik durumun konuşulması bekleniyor.
