DOĞAN SELÇUK ÖZTÜRK
● Murat Beyefendi, sizi kısaca tanıyabilir miyiz?
İstanbul Laleli doğumluyum. Çocukluğumun kıymetli bir kısmı Laleli’de ve yazları Göztepe’de geçti. O yüzden bu kente dair birçok anı biriktirdim. Ortaokulu ve liseyi Robert Kolej’de okudum. Sanayi mühendisi olarak Boğaziçi Üniversitesi’nden mezun oldum. Birebir üniversitede finans konusunda tezli yüksek lisans yaptım. İş hayatım Göztepe’de oturduğumuz konuttan sabahları erkenden ve babamın eşliği olmadan -çünkü babam kendi başıma işe gitmemi istiyordu- çıkıp o zamanki banliyö trenine binip Haydarpaşa üzerinden Karaköy’e geçip Karaköy’den köprü üzerinden Mahmutpaşa’ya vardığım gün başladı. Benden daha yaşlı üstatlardan dokuma ticareti konusunda eser geliştirmeyi, pazarlık yapmayı, dağıtım ve tahsilat yapmayı, paket yapmayı ve taşımayı, Anadolu’ya gitmeyi, ön muhasebe tutmayı yani aklınıza gelebilecek bir esnafın o günkü kurallar içinde yapabileceği her şeyi Mahmutpaşa’da öğrendim. Bunları Boğaziçi’nde öğrenmedim. Üniversitede öğrendiğim bilgi seti de çok değerli kesinlikle lakin Mahmutpaşa’da edindiğim temel bilgilere her gün bir daha, bir daha geri dönüyorum.
O BİLGİSAYARI ALSAYDI BABAMIN YANINDA KALABİLİRDİM
● Lakin daha sonra iş manasında farklı bir istikamete evrildiniz…
Babam beni Anadolu’ya göndermeye başladı. Sipariş, mal teslimi, tahsilat vb sebeplerle… Gece otobüsle gidiyor, sabah bir kente varıyor, o kentte öğlene kadar işlerimizi hallediyor, ondan sonra tekrar bir öteki otobüse binip bir öteki kente geçiyorduk. Bu konforsuz hayatı sevmiyordum, babam da baktı ki çok sevmiyorum üzerime varmadı. Keşke varsaymış. Zira o günlerde nitekim ticari hayatın konforsuz olduğunu, satış ve ticaretin aslında çok çilekeş bir iş olduğunu orada öğreniyordum. Bence biraz yarım kaldı.
O yıllarda Commodore 64 (ilk taşınabilir bilgisayar) yeni çıkmıştı. Babamı aldım koluma, Mecidiyeköy’e gittik. “Bunlara para ayıracağımıza iki satış yapalım, daha çok para kazanırız.” dedi. “Baba bu işin geleceğinde bu var” dedim. Almadı. Yıllar sonra bir bilgisayar aldı konuta. Kullanmayı da kusursuz biçimde öğrendi. Çok ağır ziyaretçisi olan bir blogu var. “Murat o vakit çok büyük yanılgı yapmışım bilgisayar almamakla” dedi. O bilgisayarı alsaydı babamın yanında muhtemelen kalırdım zira teknolojiye çok inanıyordum. Artık diyorum ki sanki almayarak gerçek mu yaptı? Zira beni diğer bir iş sahibi yaptı. Şuna da inanıyorum, güzel okumuş çocukların ailelerinin işini yapmalarında aslında o kadar büyük yarar var ki; işi çok geliştirebiliyorlar. Uygun eğitim ile birikmiş deneyim ve altyapı bir ortaya gelince, iş hayatında tahminen onlarca sene kazanabiliyorsunuz. Biz maalesef ebeveynden çocuğa iş aktarma konusunda çok başarılı bir ülke değiliz.
● Gayrimenkul işine nasıl girdiniz, ticari gayrimenkul alanı şuurlu bir tercih miydi?
Yüksek lisans sonrası askerliğimi yaptım. Ardından profesyonel ömrü görmek istediğim için Pfizer’e girdim. Evvel planlama departmanında, sonra eser müdürlüğünde iki sene kadar deneyimim oldu. Pfizer sonrası bir arkadaşımla ortak bir bilgisayar işi kurduk, 94 krizine yakalandık. O günden beri kur riskini daima minimize ederim. İşi ortağıma devrederek sermaye gereksinimi olmayan bir alana, hizmet alanına kaymaya karar verdim. Turyap’ın Maslak temsilciliğini imzaladım 94 yılında. İki sene sonra Turyap ile yolumuzu ayırdık lakin kurucusu Azmi Beyefendi ile hâlâ görüşüyoruz.
YABANCI MÜŞTERİ HOVARDALIĞINDAN KENDİ İNSANIMIZIN GEREKSİNİMLERİNE GERİ DÖNDÜK
● İşinizi büyütmenizi sağlayan ne oldu?
1994’ten 2005’e kadar lokal işler yaptık. Tanıdığımız şirketlere depo kiralamak, onların arsa satışları vb işler oluyordu. O ortada Turkmall kurulmuş ve birinci alışveriş merkezlerini yapmaya başlamıştı. Sonra Turkmall müşterimiz de oldu. 2005 yılında kulakları çınlasın eski çalışma arkadaşım ve hala yeterli dostum Mehmet Ali Ersoy dedi ki “Turkmall’dan bir iş teklifi aldım. Buradaki işleri toparlayıp gitsem olur mu?” “Olur” dedim. Sonra öğrendik ki Turkmall’u aslında Avrupa’nın en değerli AVM geliştiricisi Multi satın almış. Mehmet Ali hakikaten süratli yol aldı ve işleri bize de yansımaya başladı. Buna diğer yabancı sermayeli müşteriler de katıldı. Bizim birinci sıçramamız külliyen yabancı sermayenin girmesiyle oldu. Zira verdikleri fiyatlar Avrupa standardındaydı ve aldığımız fiyatlar dörde katlandı. 2008 yılıyla birlikte bir ölçü geri çekilsek de ikinci ivmeyi 2012-2016 ortasında yakaladık.
Bir şirketin her sene kârlı olması lazım, Mahmutpaşa’da öyledir. Yani o denli 2-3 sene ziyan yazarsanız adamı piyasadan gönderirler. Hâlbuki ben bakıyorum artık birçok genç arkadaşımız yönettikleri şirketlerde pek kâr peşinde değiller. Kendi şahsî gelirlerine bakıyorlar. 2016’dan sonra hayat bize ikinci sayfa açtı. O güne kadar daima büyüyelim, ciro yapalım, daha fazla çalışanımız olsun maksadının peşindeyken 2016’dan sonra daima kârın peşine düştük. Açıkçası bu son 5-6 sene yabancı müşteri hovardalığından kendi insanımızın gereksinimlerine geri dönme zorunluluğunu da ortaya çıkardı. Çok uzun mühletler Anadolu’da hiçbir yere gitmezken birçok yere gittim. Grubumuz de hem yeni müşteri kümesinin gereksinimlerine hem de onların bulunduğu coğrafyaya ahenk sağladı.
DERS PARADAN DAHA DEĞERLİ OLUYOR BAZEN
● Unutamadığınız bir mülk satışı öykünüz var mı?
7-8 sene evvel şu anda artık piyasada olmayan müflis bir elektronik şirketinin birtakım mülklerinin satışı için yetki aldık. Karşı tarafın avukatı ile çok çekiştik mukavele esnasında. Onu çiziyor, bunu değiştiriyor. Bizim avukatımızdan da görüş aldık, kendimizi azamî koruduğumuz hissiyatına kapıldık, mukaveleyi imzaladık ve o satışların bir kısmı gerçekleşti. Faturamızı kesmek istedik, işveren ortada yok. Fatura kesmeyin para yok diyorlar. Fakat para var biliyoruz. Satış olmuş yani hiçbir şey yoksa satışın parası var. Avukatımıza dava açmasını söyledim. Rağmen tarafın avukatı o denli sözler serpiştirmiş ki, biz yüzde yüz haklı olduğumuz yerde haksız çıktık. Avukatımız dedi ki “Bunu temyize götürelim. “Yok” dedim, “götürmeyelim. Ben dersimi aldım. Bir daha kimseye dava açmayacağım. O denli iş yapacağım ki dava açmayacağım kalitede müşteriler ile çalışacağım. Ona karşın paramızı alamazsak, bir kenara yazacağım. Bana bir ders olacak.” Ondan sonra bu düsturumuzdan vazgeçmedik. Bazen dersler paradan daha değerli oluyor.
● Alışveriş merkezi işi de yaptınız mı?
Cevahir’in satışında faal rol aldık ki hâlâ baktığınız vakit “tek varlık” olarak herhalde en büyük satışlardan bir adedidir. 750 milyon dolar. İki kısımdan oluşuyordu, biri belediye ile ilgili olan ve ihale edilen kısım, başkası de aileden alınan kısım. Belediye bir müddettir alıcı var mı diye yokluyordu, müşterimizin alıcı olduğunu görünce ihaleye çıktı. İhalenin bittiği noktada olağan bütün basın merak ediyor ne oldu içerde, kim aldı diye. Alıcı Kuveytlilerdi lakin İngiliz şirketi üzerine aldıkları için ortalıkta hiç Arap yoktu. İhale salonundan adımımı dışarı attığımda, elimde bir bilgi notu da vardı, sanırım arkadaşlar biraz dış görünüşümden de kaynaklı, İngiliz diye benim üzerime atladılar. Ben Türkçe karşılık verince benim yanlışsız adam olmadığımı anladılar ve İngilizlerin peşine düştüler. Ben yalnızca kâğıtları dağıttım. (Gülüyor)
Müşteri ile ‘sen’ boyutuna geçmemeyi öğrendim
● Sohbetimizin başında Mahmutpaşa’da öğrendiğiniz çok şey olduğundan kelam etmiştiniz. Buraya dair çok net hatırladığınız bir ders var mı?
Bir müşterimiz vardı, Silivri’den Fahrettin Beyefendi. Babamın da yakın arkadaşıydı. Bir gün bizden mal alıyordu. Paket yapılırken babamla şakalaşıyorlardı, çok beğenilen da bir şapkası vardı. Babam “Şapkan çok güzel” formunda espri yaptı. Ortadan on gün geçti, Fahrettin Beyefendi tekrar geldi. O gün şapkası yoktu. Ben de biraz boş bulunup “Fahrettin abi şapkan çok yakışmıştı. Bugün takmamışsın.” dedim. Babamın uzaktan çok sert bir bakışıyla karşılaştım. Çabucak sustum. Gerçi Fahrettin Beyefendi çok güzel karşıladı. Şurada kaldı falan diye geçiştirdi. Fahrettin Beyefendi gittikten sonra babam yanına çağırdı. “Sen ne hakla bu türlü bir soru sorabilirsin müşterimize?” dedi. “Ne yaşına, ne konumuna uygun…” Orada şu dersi aldım. Müşteri ile samimiyet konusunda dikkatli olmak gerekiyor ve ben hâlâ müşteri arkadaşım dahi olsa siz diye hitap etmeye uğraş ediyorum. Müşteri ile sen boyutuna geçtiğimiz vakit bence bir şeyleri kaybediyoruz.
Kendimizi çok âlâ tabir edemiyoruz
Gebze-Çayırova ortasında bir müşterimizin yeri vardı. Yandaki komşu da oraya niyetli, biliyorduk. Neyse yetkiyi aldık, birçok yere gittik. Ona da gittik. Göstermemizi istedi, bu ortada bize yeri kötülüyordu. Sonrasında birkaç kez aradı öteki talip var mı diye. Diğer bir gün de mal sahibine götürmemizi istedi. Daha meslek hayatımın en başındaydım. Birlikte gittik. Neyse anlaştılar. Satıcının yanında hizmet bedelini sordu ve söylediğim sayıya onay verdi. Lakin bize o parayı vermedi! Bizim meslek, baktığınız vakit iki insanı bir ortaya getirip çok para kazandığınız bir meslek üzere gözüküyor. Nitekim alıcı iseniz tahminen 15 dakikalık toplantı yaparak alıyorsunuz ve bize para ödüyorsunuz. Ancak biz o satışı gerçekleştirmek için birçok vakit aylarca uğraşıyor, yüzlerce bireye karşılık veriyor, onlarca kişi gezdiriyor, birçok teklif alıyoruz. Ne yazık ki bizim iş Türkiye’de çok değeri bilinmeyen, âlâ anlaşılmayan, bizim kendimizi söz edemediğimiz bir iş.
