ref: refs/heads/v3.0
son dakika haberleriburçlargünlük burç yorumlarıgüncelgündem haberlerisporkimdirmagazinötvkdv3 sayfa haberlerihaberlerdolareuroaltınbitcoinmasterchefsurvuvor
DOLAR
32,3181
EURO
35,1379
ALTIN
2.293,12
BIST
9.058,13
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
İstanbul
Açık
20°C
İstanbul
20°C
Açık
Cuma Az Bulutlu
23°C
Cumartesi Az Bulutlu
21°C
Pazar Az Bulutlu
21°C
Pazartesi Az Bulutlu
23°C

Borsada büyük paklık operasyonu

Borsada büyük paklık operasyonu
| Son Güncellenme: 21.09.2022 06:24
320
A+
A-

Şebnem TURHAN

Türkiye sermaye piyasaları birinci vadeli süreçler kriziyle karşı karşıya. Vadeli süreçler ve opsiyon borsasında bankacılık payları üzerinde yapılan yüksek hacimli kaldıraçlı süreçlerle spot piyasadaki payların fiyatını oynatan yatırımcılar tavan tavan günlerinin akabinde 12 Eylül’deki doruğundan bu yana düşüşle yüz yüze. Yüksek kaldıraçlar sonrasında sert pay hareketleri nedeniyle yaşanan teminat tamamlama davetleri yatırımcıların yanı sıra aracı kurumları da sıkıntı durumda bıraktı. Tavan tavan günlerinde süreçlerle ilgili açıklama yapmayan ve devreye girmeyen Sermaye Piyasası Heyeti evvelki akşam güç durumda kalan aracı kurumlar ve öbür düzenleyici kurumlarla toplantı yaptı. Her ne kadar toplantıdan somut bir sonuç çıkmasa da kamunun devreye girmesinin verdiği ruhsal tesir dün borsada dalgalı bir seyre yol açtı. Spot piyasa fiyatının altında vadeli fiyatlamalarıyla hem kurumlar hem yatırımcılar payları ellerinden ziyanına çıkarmaya çalışırken uzmanlar borsada paklık operasyonunun başladığı yorumlarını yaptı.

1- Neler oldu da kriz yaratıldı?

Peki bu noktaya nasıl gelindi? Birinci evvel temmuz ortasında borsaya bir yabancı talebi olduğuna yönelik açıklamalar yapıldı ve bu yabancının da bilhassa bankacılık paylarına park ettiği belirtildi. TCMB bilgileri bu yabancı talebinin hayli cılız 750 milyon dolar düzeyinde olduğunu gösterse de piyasada fitili birinci bu duyum ve açıklamalar ateşledi. Akabinde bankacılık payları süratli bir ralliye girdi. Kimi aracı kurumların ve birtakım yatırımcıların bilhassa bankacılık paylarındaki yüksek hacimli süreçleriyle borsa bir anda üste gerçek süratle hareketlendi. O periyotta analistler bir türlü neden artık bankacılık paylarının bu derece süratli yükseldiğine ve tavan tavan gittiğine mantıklı bir açıklama getiremedi. Bu süreçlerde ise kimi yatırımcı ve Türk aracı kurumların büyük montanlı buyruklarının olduğu ve kaldıraçlı süreçler için VİOP’un kullanıldığı ortaya çıktı. Kaldıraçlar o denli yükseldi ki hususun uzmanlarının verdiği bilgiye nazaran spotta pay fiyatı 100 lira olan bir bankanın eylül vadeli kontratı 180 liraya kadar çıktı. Bu durum piyasada bir sürü psikolojisiyle bankacılık süreçlerine kaldıraçlı buyruklarla alım hamlesi başlattı. Hatta o denli ki Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati 11 Eylül Pazar günü yaptığı açıklamada “Borsamızdaki yükselişin temelinde ekonomimizin artan üretimi ve istihdam kapasitesi yatıyor” dedi. Lakin ne olduysa Fed’in temmuz enflasyon verisi ile Akbank’ın vakfının yalnızca 8 milyon lotluk satış yaptığı 13 Eylül günü işler bilakis döndü.

2- Hangi paylar bu devirde öne çıktı?

Ve 5 Temmuz-13 Eylül tarihleri ortasında yaklaşık yüzde 170 oranında fevkalâde yükseliş kaydeden bankacılık endeksi, 12 Eylül’deki doruktan bu yana yüzde 35’in üzerinde, BİST100 endeksi ise yüzde 12 düşüş yaşadı. Rüzgar bilakis döndü ve tavan tavan giden paylar taban taban oldular. Bilhassa dört banka payı bu son periyotta en çok kaybedenlerin başında geldi. Yükseliş devrinde de iki kamu bankası başı çekiyordu. Düşüşte ise Vakıfbank, Halkbank, TSKB ve Şekerbank payları öne çıktı. Hususa ait bilgi veren piyasa uzmanları yükseliş periyodunda birtakım aracı kurum ve yatırımcıların bilhassa iki kamu bankasından ağır alım ve kaldıraçlı süreç yaptığına dikkat çekti. 4 banka payının yanı sıra İş GYO payı de ağır süreç yapılan ve son periyotta sert düşen paylar ortasında yer aldı.

3 – Neden tüm endeksler sert biçimde geriledi?

Kafalardaki bir soru da yüksek hacimli kaldıraçlı süreçlerin 13 Eylül ile başlayan düşüşle ne kadar teminat tamamlama davetine maruz kaldığı ve bunun neden yalnızca bankacılık paylarını değil tüm borsayı altı üst ettiği? Takasbank datalarına bakıldığında teminat tamamlama davetlerinin her geçen gün arttığı görülüyor. 9 Eylül’de 868.8 milyon liralık bir teminat kapama daveti yapılırken 15 Eylül ile birlikte 1.8 milyar liraya kadar yükseldi. 16 Eylül’de 1.5 milyar liralık, 19 Eylül’de ise 1.4 milyar liralık teminat tamamlama daveti oldu. Şöyle ki son üç süreç gününde neredeyse 5 milyar liralık teminat tamamlama daveti geldi. Yatırımcılar günlerdir banka paylarında satışlarla likidite yaratarak teminat tamamlamaya çalışırken tamamlanamayan teminatlar aracı kurumların üzerinde de baskı oluşturdu. Hem yatırımcılar hem aracı kurumlar ellerindeki tüm payları de satışa sürerek likidite yaratmak ve teminat kapatma davetlerine uymaya çalıştı. Bu da yalnızca bankacılık paylarının değil satılmak zorunda kalan başka pay senetlerinin de fiyatlarının gerilemesine ve BİST100’de de düşüş yaşanmasına yol açtı.

4- SPK toplantısında ne konuşuldu?

Tüm bu hareketler küçük yatırımcılar başta olmak üzere hayli büyük bir zararın yaşanmasına yol açtı ve bu noktada SPK evvelki gün evvel bir kısa yazılı açıklama yaparak akabinde da güç durumda oldukları belirtilen aracı kurumlarla bir ortaya gelerek deva aramaya başladı. Saatlerce süren hatta teknik takımların başka bir toplantı yaptıkları görüşmelerden ise somut bir sonuç çıkmadı. Aslında hususa yakın kaynakların verdiği bilgiye nazaran piyasanın sağlıklı işlemesine tehdit oluşturan ve sistemik risk haline gelen bu durumun evvelki akşamki toplantıda çözülmesi hedefleniyordu. Toplantıda piyasa uzmanlarından edinilen bilgiye bilhassa epeyce güç durumda olan 4 aracı kurumun ve piyasanın düze çıkarılabilmesi için Takasbank’ın devreye girmesi yahut bankalara kendi paylarında geri alım yapmaları üzerinde duruldu. Lakin sonuçta bir karara ulaşılamadı. Tekrar kaynaklardan alınan bilgiye nazaran aracı kurumlar nakdi uzlaşma teklif etti. Yani vadeli kontratlarını vade bitmeden vermek ve zararın daha fazla artmasını beklemeden ellerindeki kontratlardan kurtulmak istediler. Piyasa uzmanları VİOP kontratlarının fiziki teslimat öngördüğünü fakat yönetmelikte harika durumlarda farklı teslimat şartlarının uygulanabileceğinin yer aldığını vurguladı ve aracı kurumların nakdi vererek durumlarını kapatma taleplerinin uygulanabileceğini lisana getirdi.

5- Yabancı ajansa gelen açıklamanın manası ne?

SPK toplantısının akabinde kurumlar sessizliklerini korurken açıklama Bloomberg ajansına bir yetkiliden geldi. Bloomberg’e mevzuya yakın bir yetkilinin verdiği bilgiye nazaran son borsa hareketine ait öncelikle likiditede tahlil beklenecek ve gerekirse en az müdahaleyle önlem alınacak. Bloomberg’in haberine nazaran yetkili, aracı kurumlara ait şu anda sistemik bir risk olmadığını fakat birtakım işverenlerin ziyan edeceğini lisana getirerek tahta kapatmanın son tercih olduğunu ve likiditedeki gelişmelere bakılacağını söyledi. Yetkili ayrıyeten son yaşanan piyasa hareketlerine yönelik bir yıl geriye dönük gerekli incelemelerin başlatıldığı bilgisini vererek piyasa bozucu süreçlerin olduğunu, bunlara karşı sonuna kadar gidileceğinin altını çizdi. Bu açıklama piyasada kamunun artık devrede olduğu yorumlarına yol açtı ve dün her ne kadar dalgalı bir taraf izlese de piyasanın kendi sistemi içinde bir istikrara oturabileceği izlenimi oluştu.

6- Takasbank neden teminat oranlarını değiştirdi?

Takasbank dün yaptığı açıklamayla bugünden itibaren VİOP’ta banka paylarında yeni teminat oranlarının devreye alındığını açıkladı. Takasbank’tan yapılan açıklamada VİOP’ta Akbank, Garanti BBVA, Halkbank, İş GYO, İş Bankası, Şekerbank, TSKB, Vakıfbank ve Yapı Kredi destek varlıkları için süreç teminatı hesaplamalarında kullanılan risk parametrelerinin piyasa şartları dikkate alınarak yapılan değerlendirmeler sonucu güncellendiği vurgulandı. Değişen parametreler sonucunda teminat yükümlülüklerindeki muhtemel artış yahut azalışların da 21.09.2022 tarihinde gün içi birinci risk hesaplama süreçleri sonrasında devreye gireceği belirtildi. Değişiklikle Akbank’da 160 olan teminat 115’e, Garanti’de 290’dan 205’e, Halkbank’ta 130’dan 90’a, İş GYO’da 365’ten 200’e, İş Bankası’nda 120’den 85’e, Şekerbank’ta 50’den 40’a, TSKB’de 65’ten 45’e, Vakıfbank’ta 120’den 95’e, Yapı Kredi’de 85’ten 70’e indirildi. VİOP uzmanları fiyatlar düştüğü için Takasbank’ın sistemi güncellediğini bunların minimum meblağlar olduğunu lisana getirerek aracı kuruluşların bunun 2-3 katını aldığına dikkat çekti. Uzmanlar, teminat ihtiyacını azaltıldığı için teminat davetlerinde bir ölçü rahatlama yaşanabileceğine işaret etti. Bu adım atılmasının akabinde bankacılık paylarında üst taraflı hareket hızlandı ve endeks yüzde 3 primi aştı.

7- Nakdi uzlaşma olmazsa ne olabilir?

Konuya yakın kaynaklar aracı kurumların dün SPK’ya sunduğu nakdi uzlaşma teklifinin piyasanın tarafı ne olursa olsun dikkate alınmasının kıymetli olduğunu söz etti. Nakdi uzlaşmaya otoritenin müsaade vermemesi durumunda vade sonunda kontratı teslim ederek hisseyi almak zorunda kalacaklarını vurgulayan uzman, bu durumun ise Şekerbank, Vakıfbank üzere halka açıklık oranı düşük olan bankalarda bir kurumun halka açık hisselerin hepsine sahip olması sonucunun doğacağını söyledi. Bunun da bir anomali oluşturacağına dikkat çeken uzman tek mantıklı çıkar yolun nakdi uzlaşma üzere göründüğünü belirtti.

8- Neden bankacılık kaldıraca uygun değil?

Piyasa uzmanları soluksuz yükseliş vakitlerinde da bankacılık paylarında bu derece iştahlı hareketleri manalandırmakta zorluk çekmiş ve yatırımcılara ikazlarda bulunmuştu. Bankacılık bölümünün başka kesimler üzere olmadığını vurgulayan uzmanlar bilançosu, regülasyonu, kredi büyümesi, faizleri daima bilinen ve çok sürprize açık olmayan bölümün kaldıraçlı süreçler için de uygun olmadığını lisana getirdi. Buna karşın yüksek hacimli kaldıraçlı süreç yapılmasına hala mana bulamayan piyasa uzmanları sanayi, ulaştırma üzere öbür kesimlerin dış etkenlere daha hassas olduğunu ve küçük bir haberin bile hareketlere yol açabildiğini fakat bankacılık bölümünde bu türlü bir durumun kelam konusu olmadığını tabir etti. Uzmanlar bankacılık paylarında düzeltme hareketi sonrasında bir dengelenme beklerken defter bedelinin yüzde 10 altına gelebileceğini de kaydetti.

9- Dalgalı seyir nereye kadar devam edecek?

Piyasa uzmanları dermanın yeniden piyasa düzeneği içinde arandığını ve kamunun elinin hissedilmesinin ise piyasaya itimat verdiğini tabir etti. Fakat çabucak bugün yarın ortalık durulur yorumu yapmak mümkün değil. Bilhassa dün de en çok düşenlerin tepesinde yer alan paylardaki seyir ve teminat tamamlama davetlerinin karşılanıp karşılanamayacağına nazaran oynaklığın devam edebileceğine dikkat çeken piyasa uzmanları her ne kadar borsadaki hareketler global gelişmelerden bağımsız olsa da Fed’in bugünkü adımı sonrasında global piyasalardaki hareketin de oynaklığın dalga uzunluğunu artırabileceği görüşündeler. Piyasa uzmanları tam olarak bir düzelmeden bahsedilemeyeceğine işaret ederek bankacılık paylarında tavan çözülmesi olsa da işlerin düzelmediğini kaydetti. Biraz izlemekte fayda olduğunu kaydeden uzmanlar teknik olarak 3200 düzeyinin üzerindeki kapanışlarda üst istikametli hareket olabileceğini fakat hala daha netlik olmadığını vurguladı.

10- Dün piyasada neler yaşandı?

Borsa İstanbul’da BİST 100 endeksi, evvelki gün günü yüzde 5,26 bedel kaybıyla kapatırken bankacılık endeksinde düşüş yüzde 9,32 olmuştu. Günlük düşüşün yüzde 5’e ulaşması nedeniyle akşam saatlerinde borsada endeks bazlı devre kesici çalışmıştı. Öte yandan yabancıların da evvelki gün 2 milyar TL’lik bir satış gerçekleştirdi. Hatta TL likidite sıkışıklığı yaşandığı için çok düşük süreçlerin olduğu Londra’da TL swap faizlerinin yüzde 300-400’e çıktığı lisana getirildi. Dün ise hem bankacılık endeksi hem de BİST100 güne müspet başladı. Fakat oynaklık epeyce yüksek bir gün yaşandı. Bankacılık endeksi Vakıfbank’ın taban olmasıyla negatif düşerken onu BİST100 de takip etti akabinde ise yine toparlandı endeksler. Yani dünün özeti üst çıkış, satış, toparlanma tekrar satış oldu. Bankacılık endeksi günü yüzde 3,02 BİST100 endeksi ise yüzde 2,44 yükselişle kapattı. Piyasa uzmanları dünkü hareketlerin kamu kaynaklı bir büyük alıcının bankalara ağır alım yapmasıyla yaşandığını ileri sürerken Takasbank’ın teminatlarını düşürmesinin de bu büyük alıcıyı rahatlatma hedefli olabileceğini kaydetti. Öte yandan piyasa oyuncuları dün Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’den de 29 Eylül Perşembe günü gerçekleştirilecek bir toplantı daveti de aldı.

Borsada Buyuk Paklik Operasyonu 0

ETİKETLER: , , , ,
Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.