Aysel YÜCEL / OTONOMİ
Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD), güç krizinin dala tesirlerini araştırdı. Bu kapsamda 119 otomotiv tedarik sanayi firmasının katıldığı bir anket düzenlendi. TAYSAD Lideri Albert Saydam, kesimdeki en büyük külfetin Türkiye’deki otomotiv ana sanayi firmalarının, tedarikçilere güç maliyetlerindeki artıştan kaynaklanan fiyat farkını ödememesi olduğunu söyledi. Saydam, “Tedarik endüstrinin ayakta kalabilmesi için burada müşterilerimizin çok süratli bir düzenleme yapmasını bekliyoruz” dedi. Tedarikçiler ayrıyeten, hammadde üreticilerinin satışta peşine dönmesi ve vadeleri azaltmasının da büyük sorun yarattığını olduğunu lisana getiriyor.
Sektörde güç krizinin Avrupa’da çok yakın vakit içinde krizin üretimi durdurma noktasına geleceğine yönelik dertler artıyor. TAYSAD araştırmaya nazaran, iştirakçilerin yüzde 62’si, önümüzdeki kış güç temini sorunu yaşanacağını öngörüyor. Ankete katılanların yüzde 98’i güç darboğazı nedeniyle yurtdışı müşterilerin üretimlerinde düşüş olacağını öngörürken, ankete katılanların yüzde 90’ının, yurtdışı OEM’lerde (otomotiv ana sanayi firmaları) bekledikleri üretim düşüşünün çift haneyi geçeceğini belirtmesi dikkat çekti. İştirakçilerin yarısından fazlası, Eylül 2020’ye nazaran satılan mamul maliyetleri içinde güç hissesinin yüzde 200 arttığını bilhassa vurgularken, yüzde 87’sinin yurt içi OEM’lerin, güç maliyetlerinden ötürü üretim evresinde oluşan artışın büyük bir kısmını ya da tamamını ödemediğini belirtmesi ayrıyeten öne çıktı. İştirakçilerin yüzde 74’ünün yurt içi müşterilerinin fiyat güncelleme sıklığında düzgünleştirme yapmadığını belirtmesi de bir öbür kıymetli öge olarak dikkat çekti.
“OEM’lerle mevcut mukaveleler maliyet yapısını karşılamıyor”
Artan güç maliyetlerinin tedarik endüstrinin bilançolarına negatif tesirine dikkat çeken TAYSAD Lideri Albert Saydam, bilhassa Türkiye’deki OEM’ler ile yapılan mevcut mukavelelerin enflasyonun yüzde 15 üzere düşük ve stabil olduğu devirlerden kalan uygulamalar olduğunun altını çizerek, “Yüksek enflasyonlu bu periyotta artan güç maliyetlerinin eklenmesiyle Türk otomotiv tedarik sanayi çok önemli kayıplar yaşıyor. Ana sanayi firmalarıyla yapılan kontratlardaki uygulama ve fiyat güncelleme prosedürleri, maliyet yapımız karşısında yetersiz kalıyor. Yaptığımız üretimde yurtiçi OEM’lerin, güç maliyetlerinde oluşan artışın büyük bir kısmını ya da tamamını ödememesi kesimin şu an en değerli zahmetlerinin başında geliyor. Tedarik endüstrinin ayakta kalabilmesi için burada müşterilerimizin çok süratli bir düzenleme yapmasını bekliyoruz” dedi.
Enerji krizinin artırdığı maliyetleri tedarik sanayi olarak tek başına üstlenmek zorunda kaldıklarının altını çizen Saydam, yaptıkları ankette TAYSAD üyelerinin yüzde 90’nın ayrıyeten yurt içi OEM’lerle ortalarında geçerli olan ödeme vadelerinin, günümüz ekonomik koşullarıyla örtüşmediğini düşündüğünü de vurguladı. Tekrar tıpkı anket sonuçlarına nazaran yurt içi müşterilerinin son 1 yılda ödeme vadelerinde düzgünleştirme yapmadığını belirtenlerin oranının yüzde 84 olduğuna dikkat çeken TAYSAD Lideri Saydam, “Yurt içi müşterilerle olan mukaveleler günün gerçeklerini kapsamıyor. Daha evvelce düşük maliyetli finansal araçlara erişimin mümkün olduğu periyottaki ödeme vadelerini şu an kabul etmek mümkün değil, zira pek çok sebeple maliyetler arttı. Şu an en değerli şey vakit. Çok süratli hareket etmek gerekiyor. Ana endüstrilerimizin kelamda düzgünleştirme beklentileriyle aksiyonlarını geciktirmesi tedarik endüstrini önemli manada yaralıyor” dedi.
“Hammaddede satın almak giderek zorlaşıyor”
Otomotiv tedarikçilerinin şikayetçi olduğu bir başka kesim ise hammadde üreticileri. TAYSAD Lideri Albert Saydam, anketine katılan üyelerin yüzde 88’nin hammadde alımlarındaki ödeme vadelerinin kısaltıldığını ya da peşine dönüldüğünü belirttiğine vurgu yaparak, “Tedarik endüstrinin tedarikçisi olan büyük hammadde üreticileri tek taraflı olarak güç maliyetlerini fiyatlarına ekleyip fiyatları daima artırırken, öteki taraftan da hammadde alımlarında satın alma şartlarını gitgide zorlaştırıyorlar. İşte bu türlü bir noktada hammadde üreticileri ile OEM’ler ortasında kalan tedarik sanayi, her geçen gün mali gücünü ve rekabetçiliğini kaybediyor. Bu durum da tedarik sanayi şirketlerinin yeni yatırım yapmasını engelliyor. Bütün bu olumsuz sonuçlar, bilançolara da yansıyor. Birçok üyemizin 6 ay sonrası bilançolarına baktığımızda önemli riskler oluştuğunu görüyoruz. Hammadde üreticileri ve ana sanayi firmalarının bilançolarında daima güzelleşmeler görünürken tam olarak iki ortada bir derede kalan tedarik endüstrini gelecekte güç günler bekliyor” dedi.
“Ana sanayi rekor kâr yapıyor, tedarikçi zarar”
TOBB Otomotiv Tedarik Sanayi Meclis Lideri Alper Kanca, hammadde üreticileri ve otomotiv ana sanayi firmalarının son devirde rekor kârlılıklara imza attığını, tedarikçilerin ise bilançolarında büyük kayıplar yaşadığını lisana getirdi. Kanca, şunları anlattı: “Tanınmış bir iktisatçı arkadaşım, geçen gün beni aradı. Borsaya açık tüm hammadde üreticileri ve otomotiv şirketlerinin bilançolarını incelemiş. ‘Hammadde üreticileri ve ana sanayi firmaları k kârlılıklarında inanılmaz artışlar yaşıyor. Tarihi çıkar sayıları açıklıyor. Tedarik endüstrinin kar oranları hala değişmiyor. Olağandışı fiyat artışlarının sonunda açıkça tüketici ve tedarik sanayi kaybediyormuş. Borsadaki bilgilerde bunu gördüm’ dedi. Durum hakikaten de dediği üzere. Hammadde üreten firmalar vadeleri kısaltıyor, peşin tahsilat yapıyor. Güç üreticileri de fiyatları daima artırıyor. OEM’ler ise güya enflasyon yüzde 13-15 üzere davranıyorlar. Ne ödeme vadelerini güzelleştiriyor ne de aldıkları eserlerin fiyatlarını bu fevkalâde şartlara nazaran değiştiriyorlar. Bundan ötürü kârlar düşüyor, nakit akışımız bozuluyor. Yüksek enflasyon bizi ve tüketiciyi vuruyor” açıklamasını yaptı.
