Yener KARADENİZ/İSTANBUL
Salgında tedarik zincirindeki kırılmaya bağlı olarak Uzakdoğu’daki rakiplerine karşı avantajlı pozisyona geçen Türkiye, kelam konusu avantajını Kuzey Afrika ülkelerine kaptırma riskiyle karşı karşıya. Lojistik olarak Türkiye ile benzeri pozisyonda olmalarının yanı sıra daha düşük maliyetler ve ABD ile özgür ticaret avantajı da bulunan Mısır, Fas ve Cezayir üzere ülkeler, hazır giysi ihracatını süratle artırmakla birlikte bilhassa fast fashion’da da Türkiye’nin hissesinden kapmaya başladı. Gelişmeler üzerine Türk şirketleri de Mısır üzere ülkelerde var olan yatırımlarına yenilerini ekledi. Akdeniz Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (AHKİB) Lideri Gürkan Tekin, Mısır’da ikinci yatırım kararını açıklamasının akabinde TOBB Hazırgiyim ve Konfeksiyon Kesim Meclisi Lideri Gurur Fayat da önümüzdeki günlerde yatırım ortamını yerinde incelemek için Mısır’a gideceğini açıklayan isimlerden biri. Öte yandan Çin’in de Mısır’da dokumacılık ve aksesuar alanında yatırım için toprak alması üzerine TOBB, Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) itirazlarda bulundu.
Mısır’ın en büyük ihracatçısı
Türk şirketi Kesim temsilcilerine nazaran son devirde bilhassa Mısır’ın ön plana çıkmasının en kıymetli nedenleri ortasında düşük güç ve personellik fiyatlarının yanı sıra, su kaynaklarının fazla olması ve ABD ve AB ile hür ticaret mutabakatı olarak öne çıkıyor. Hal böyleyken başta denim olmak üzere hazır giyside birçok şirket, ülkeye yatırım için gitmeye devam ediyor. Ülkede hali hazırda çok sayıda Türk hazır giysi markasının üretim tesisi bulunuyor. Bunlar ortasında LC Waikiki’den Eroğlu Giyim’e Doteks’ten Yeşim Tekstil’e kadar birçok dev yer alıyor. Hatta Yeşim Grup’un ülkedeki tesisi Jade Dokumacılık, üst üste üçüncü defa Mısır’ın en büyük hazır giyim- konfeksiyon ihracatçısı unvanını elinde bulunduruyor.
Çin de Kuzey Afrika yolunda
Doteks Dokumacılık, Mısır’daki tesisine ek bir yatırım kararı daha aldı. Şirket, ülkedeki kapasitesini 7 milyon adetten 12 milyon adede çıkaracak. Doteks Dokumacılık İdare Heyeti Lideri Gürkan Tekin, Mısır’ın şu an Kuzey Afrika’nın Parlayan yıldızı olduğuna dikkat çekti. Tekin, şu sözleri kullandı: “Türkiye’de son periyotta güç ve personellik maliyetleri çok süratli bir formda arttı. Bu da Uzakdoğu ile rekabetimizi olumsuz etkiledi. Yatırımlar durma noktasına geldi. Bu nedenle de Mısır’a bir kayış kelam konusu. Hali hazırda orada birçok firmamız üretime devam ederken, birçok firma da yeni yatırım kararı aldı. Öbür kesimlerde de emsal bir durum kelam konusu. Personellik Mısır’da Türkiye’nin yarı fiyatı. Güç maliyeti nispeten daha düşük. Enflasyonist baskı ve devalüasyon da az. Daha evvelki periyotlarda 1 dolar 18 Mısır Paundu idi artık 19,5-20’lerde. 1 TL, 5 Mısır Paundu idi artık birebir hale geldi. Üstelik AB pazarına da daha yakın. Bu nedenle Mısır’a yatırım fırsatı bedellendiriliyor.” Bu durumun Türkiye yatırım ortamı ve ihracatı için bir tehdit ögesi olarak öne çıktığına dikkat çeken Tekin, “Türkiye’deki yatırımın oraya kayması bir tehdit ögesi. İstikrar ve istihdamın azalması demek. Yalnızca Türkiye’den değil Çin’den de çok sayıda firma yatırım için Mısır’a geliyor. AB ve ABD ile hür ticaret var. İleriki basamakta Türkiye’nin bölüm ihracatı için de bir tehdit olacak” tabirlerini kullandı.
DTÖ’ye şikayet edildi
Yine denim kesiminde faaliyet gösteren Gurur Fayat da Mısır’a yatırım ortamını yerinde incelemek gayesiyle ülkeye gidecek öteki bir isim. Fayat, Mısır ile ilgili şu sözleri kullandı: “Ülke güç maliyetlerinin yanı sıra personellik fiyatları konusunda da hayli avantajlı. Bizim üzere ülkelerde su kullanımıyla ilgili işlerin onayını almak, yatırımını yapmak zorlaştı. Lakin hala bu işler Mısır’da daha kolay. ABD ile özgür ticaret muahedesi da kıymetli bir etken. Şimdi yatırım kararı almadım fakat ben de incelemek için gideceğim” dedi. Yeniden Mısır, Fas ve Cezayir üzere ülkelerin şimdi çok büyük kapasitelere ulaşmadığını ancak buna karşın tehdit olarak görülebileceğini anlatan Fayat, şöyle devam etti: “Çinli büyük şirketler de Mısır’da ağır bir biçimde yer topluyorlar. Çin’in aksesuar ve kumaşları ile orada üretip AB’ye satmak istiyorlar. Bununla ilgili de avukatlar da tutuldu. DTÖ’ye itirazlarda bulunduk. Mısır’da üretip gümrüksüz olarak AB pazarına yollamaları ile ilgili teşebbüsler başlattık. AB, orada yapılanmayı kabullenir oradan da Çin eserlerini gümrüksüz alırsa bizim için en büyük tehdit bu olur” tabirlerini kullandı.
Hammadde Türkiye’den gidiyor
TGSD Lideri Ramazan Kaya Kuzey Afrika ülkelerinin coğrafik avantajı ile de öne çıktığını anlattı. Kaya, “Inditex başta olmak üzere fast fashion markaları, son devirde bu ülkeleri kullanmaya başladı. Örneğin Inditex Morocco ve Tunus’u çok fazla kullanıyor. Zira feribotla çok yakın. Hammaddeyi satın alıyor Tunus’a gönderip ürettirip alıyor. Bu geçmişte de vardı. Fakat daima fast fashioncular fiyatı satın aldığı sürece Türkiye’deki porsiyonu düşürüp yerine Fas, Mısır ve Tunus’u koyuyorlar. Lakin hammadde ve aksesuarı yeniden Türkiye’den alıyorlar” dedi. Bu durum dokumacılık ihracatında da açıkça görülüyor. Bu yıl ocak-eylül periyodunda her üç ülke de Türkiye dokuma dalının en büyük 10 ihracat pazarı ortasında yer aldı. 9 ayda Mısır’a 300 milyon, Fas’a 282 milyon ve Tunus’a da 210 milyon dolarlık dokumacılık ihracatı yapıldı.
Dünyadaki hisseleri süratle artıyor
Her üç ülke de 500 milyon dolarlık dünya hazır giysi ve konfeksiyon ihracatından aldığı hisse şimdi küçük olsa artış suratı hayli yüksek. Trade Map bilgilerine nazaran geçen yıl Mısır’ın hazır giysi ve konfeksiyon ihracatı yüzde 47 artarak 2 milyar 265 milyon dolara yükselirken tıpkı periyotta Tunus’un ihracatı 2 milyar 528 milyon dolar ve Fas’ınki de 3 milyar 599 milyon dolara çıktı. Türkiye’nin ihracatı ise birebir periyotta yüzde 18 artarak 20 milyar dolar 250 milyon dolar oldu. Bu yılın ocak-eylül periyodunda ise kelam konusu sayı geçen yılın tıpkı devrine nazaran yüzde 9,3 artarak 16,2 milyar dolar oldu. Fakat bölüm ihracatı aylık bazda bu yıl Eylül’de 2021’in birebir devrinde nazaran yüzde 0,7 gerileyerek 1 milyar 928 milyon dolara geriledi. Kesim PMI verisi ise Eylül ayında 50’nin altında 49,3 olarak gerçekleşti. Kesimdeki görece olumsuz gelişme ise yeni siparişlerin yavaşlamaya devam etmesi olarak öne çıktı. İSO tarafından açıklanan ankete nazaran bu durum firmaların birikmiş işlerini azaltmalarına yol açarken, hem istihdam hem de satın alma faaliyetlerinde düşüş gerçekleşti. Girdi maliyetleri ve en son eser fiyatları enflasyonu ise yükseldi.
AB, menşe kazanım kaidelerini değiştirdi
İHKİB Lideri Mustafa Gültepe, Mısır’a bilhassa 2008-2009’dan sonra çok fazla Türk şirketinin yatırım için gittiğini lakin son periyotta çok fazla yatırım yapılmadığını çünkü Türkiye’de 5 ve 6. Bölge teşviklerinin çok daha avantajlı olduğunu söyledi. Çok az olsa da yeni yatırımların da mevcutlarda genişleme halinde gerçekleştiği bilgisini veren Gültepe, bir başka sebebin de ABD’ye ihracat yapan şirketlerin tedarikçisi ile mutabakatı olabileceğini kaydetti. Bölgenin dal ihracatına tehdit olup olmayacağı konusunda ise Gültepe şu tabirleri kullandı: “AB salgında yakın yerlerden tedarik siyasetine yönelmişti. Bunun için de takviye ve teşvik vermeye istekli. Bunun için de AB evvelce menşe kazandırma konusunda duble transformation dediğimiz iki operasyonu, iki süreci Çin’deki üretimi o bölgeye kaydırmak için teke düşürdü. Bu dışardan bilhassa Uzakdoğu’dan kumaş getirip yalnızca kesim-dikim, ütü-paket yaptığı vakit menşei kazandırabilecek. 1-2 sene sonra devreye girecek süreç. Türkiye’nin alternatifi değil de Uzakdoğu’daki üretim ve yatırımı o bölgeye kaydıracağı manasına geliyor. Türkiye hazır giysi konusunda zati daha farklı bir kategoride” formunda konuştu.
İçerik Dünya gazetesine aittir
