Anadolu’nun birinci medeniyetlerinden Hititlerin başşehri Çorum’un Boğazkale ilçesindeki Hattuşa Ören Yeri’nde 1907’de başlayan arkeolojik hafriyatlar, Alman Arkeoloji Enstitüsünden Prof. Dr. Andreas Schachner başkanlığında devam ediyor.
Farklı ülke ve üniversitelerden arkeolog, Hititolog ve gibisi uzmanlık alanından bilim insanlarının birlikte yürüttüğü hafriyatlarda 80 metre uzunluğunda, binlerce taş kullanılarak inşa edilen Yerkapı Tüneli’nde yaklaşık 3 bin 500 yıl evvel çizildiği iddia edilen yeni simgeler bulundu.
Kazı takımından Mardin Artuklu Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Bülent Genç, 13 Ağustos’ta öğrencilerle fotoğraf çekmek için ören yerinde gezdiği sırada Yerkapı Tüneli’nin orta kısmındaki taşlara kök boya ile çizildiği varsayım edilen simgeleri fark etti.
Tünelde 249 simgeyi tespit eden Genç, keşfini hafriyat lideri Schachner ile paylaştı. Schachner de Yerkapı ve simgelerin 3 boyutlu taramasını yaptırarak, hiyeroglifleri bilim dünyasına kazandırdı.
Simgelerin, tünelin her mevsim ortalama sıcaklığa sahip olması, güneş ve yağmur girmeyen karanlık bir ortamda bulunması üzere nedenlerle binlerce yıldır bozulmadan günümüze ulaştığı varsayım ediliyor.
Schachner, ilahların betimlendiği bedellendirilen 249 hiyeroglifle ilgili farklı uzmanlık alanlarından bilim insanlarının incelemesinin sürdüğünü söyledi.
Hattuşa’da arkeolojik hafriyat çalışmalarının 1907’de Yerkapı’dan başladığını, bugüne kadar kendisi de dahil hafriyat yapan herkesin onlarca sefer tünelden geçtiğini lakin kimsenin hiyeroglifleri fark etmediğini lisana getiren Schachner, keşfin akabinde İstanbul Üniversitesinden Hititolog Doç. Dr. Metin Alparslan’ın simgelerin hangi manaları taşıyor olabileceğini belirlemek üzere çalışmalara başladığını aktardı.
Hattuşa’nın tepesinde yer alan Yerkapı Tüneli’nin Hititler için son derece kıymetli olduğunu vurgulayan Schachner, yeni bulunan hiyerogliflerle tünelin ne gayeyle kullanıldığını daha yeterli manaya imkanı bulacaklarına işaret etti.
Tüneldeki hiyerogliflerin benzerlik gösterdiğine dikkati çeken Schachner, “Simgeleri bilim dünyasıyla paylaştığımızda Hititlerle ilgili çalışan arkadaşlar fikir yürütecek ve buna nazaran tahminen bir, tahminen birkaç fikir oluşacak. Burada toplam 249 Anadolu hiyeroglifi belirledik ancak hepsi birbirinden farklı değil. Toplam 8 kümeye ayırabiliyoruz. Onlar bize şöyle yenilik katıyor toplumsal açıdan. Boya ile yazıldıkları için daha çok grafiti biçiminde yorumlamamız lazım. Süratli yapılmış ve süratli da anlaşılsın diye yapıldığını düşünüyoruz.” dedi.
Anadolu’da bulunan hiyerogliflerin birçoklarının kendi manalarını barındıran anıtsal yazıt ya da mühürlerde görüldüğünü anlatan Schachner, tüneldeki simgelerin keşfi ile Hitit periyodunda hiyeroglifin çok daha yaygın biçimde kullanıldığı görüşünün oluştuğunun altını çizdi.
Arkeolojik açıdan yeni bir şey keşfetmenin heyecanını yaşadıklarını lisana getiren Schachner, şunları kaydetti:
“Hititleri en çok çivi yazılı metinlerden biliyoruz lakin görüyoruz ki Hititler ve Hitit kültürünün içinde bambaşka ve Anadolu’ya özgün bir yazı sistemi de var. İşin farklı tarafı, Hitit devleti yıkıldıktan sonra çivi yazısı kayboluyor fakat Anadolu hiyeroglifleri kullanılmaya devam ediyor. İç Anadolu’nun güney kısmında, bilhassa Güneydoğu Anadolu’da demir çağı devrinde, yani Hititleri takip eden vakitlerde 400 sene daha bu şekil yazıtların kullanıldığını görüyoruz.”
