Evrim KÜÇÜK
Ekonominin en değerli barometrelerinden biri bakır başkası ise kereste. Bakır fiyatlarındaki düşüş ekonomik sakinliğin göstergesi olarak kabul edilirken, bir öteki gösterge kerestenin fiyatı da iktisatta tehlike çanlarının çaldığının sinyalini veriyor. Geçmişteki datalara bakıldığında çabucak her global resesyon periyotlarında düştüğü görülen kerestenin fiyatı milletlerarası piyasalarda yılbaşından bu yana yüzde 62 geriledi.
Ekonomik yavaşlama, riskten kaçış, faizlerin artmasının yarattığı talep baskısı kereste fiyatlarını aşağı çekerken, faizlerin düştüğü, risk alma iştahının arttığı ve iktisatların büyüdüğü ortamda fiyat yükseliyor. Dünya şu an bu senaryoların birincisinden geçiliyor. COVID-19 krizinin, Ukrayna savaşının, tedarik zincirlerinde devam eden kesintilerin, artan tüketici fiyatlarının ve merkez bankası para siyasetinin sıkılaştırılmasının global ekonomik büyümeyi yavaşlatarak, kerestenin en büyük alıcısı inşaat bölümünü olumsuz etkiliyor.
100 board feet fiyatı 400 dolara yaklaştı
Bu da fiyatlara yansıyor. Chicago’da kereste vadeli süreçleri, mortgage faizlerinin yükseldiği ve konut piyasası arz sıkıntıları hafifl ediği ortamda Haziran 2020’den bu yana görülmeyen düzeylere indi. Mart ayındaki doruğundan neredeyse yüzde 70’ten fazla düşüşle fiyat, 2.3597 m3’e eşit olan 1000 board feet başına 422 dolara çekildi. Fiyatlar yıla 1100 doların üzerinde başlamıştı. Kereste fiyatı arka arda üç ay boyunca düştü ve yılın üçüncü çeyreğinde neredeyse yüzde 40 kaybetti. ABD Sayım Ofisi’nin son raporu, gelecekteki faaliyetlerin potansiyel bir göstergesi olan yeni konut inşaatı müsaadelerinin ağustos ayında yüzde 10 düşüşle 1.517 milyon adede düştüğünü gösterdi. Böylece fiyatlar pandemi öncesindeki düzeylere yaklaştı. Pandemi, kereste arzını ve talebini altüst ederek sanayiye birden üst hakikat momentum kazandırmıştı. Fiyatlar, konut tadilatları ve inşaatlarındaki artışa cevap olarak Nisan 2021’de 1.000 board feet başına ortalama 1.700 dolarla doruğa ulaşmıştı. Fakat yükselen faiz oranları ekonomiyi ele geçirdiği için fiyatlar yaz boyunca düşüş eğilimine girdi. ABD’de danışmanlık firması Forest Economic Advisors FEA) insanların meskenleri dışındaki faaliyetlere nazaran dönmesi ve faiz oranlarındaki artış nedeniyle kereste fiyatlarının önümüzdeki yıl da düşmeye devam edeceği varsayımında bulunuyor. Lakin resesyonun çok derin olmasını beklemeyen kuruluş, düşüşün hudutlu olacağı görüşünde. FEA, kereste talebindeki sakinliğin 2023’e kadar sürmesini bekliyor, fakat uygun fiyatlı konutlara yönelik ağır talep nedeniyle sonrasında bir canlanma beklenebileceğini söylüyor.
400 doların üzerinde konsolidasyon beklenebilir
Yapı gereçleri toptancısı Sherwood Lumber’ın işletme müdürü Kyle Little, kerestede yeni bir döngünün başladığını söylüyor. “Artık konsolidasyon sürecindeyiz” diyen Little, kereste fiyatlarının evvelki üç ya da dört yıldan daha düşük olacağına inanıyor ama fiyatın 200 ila 400 dolar ortasında geri dönmeyeceğini düşünüyor.
Pandemide fiyat tepe yapmıştı
2020’nin ikinci yarısında ve 2021’in başlarındaki talep büyümesi, hükümet teşvik parası ve insanların pandemi sırasında konutlarında harcayacak daha fazla vakte ve harcanabilir gelire sahip olmasının bir karışımıyla beslenen bir patlama yaşanmıştı. İnsanların harcamaları, meskenlerini uygunlaştırma ya da daha fazla vakit geçirilebilecek mesken almaya yönlendirildi. Pandemi devrinde konut alımları arttıkça yeni konut inşaatı da sürat kazandı.
İçerik Dünya gazetesine aittir
