Evrim KÜÇÜK
Değerli metaller bu yılki iki değerli gelişmeyi derinden hissetti; Ukrayna’daki çatışma ve COVID–19 pandemisinin akabinde Fed’in nakdî ve mali teşvikleri geri çekmeye başlaması. Ukrayna’nın işgalinden sonra değerli metaller canlandı. Bilhassa paladyum 3.400 doları aşarak tüm vakitlerin en yüksek düzeyine çıktı. Lakin Fed’in ‘kolay para’ devrini bitirmek için düğmeye basmasıyla paladyum, platin, rodyum üzere pahalı metaller alaşağı oldu. Ekonomik gücün gerilemesine karşı hassas olan bu metaller faiz artışı baskıyla karlarını geri verdi.
Heraeus tarafından yayımlanan ‘Paladyum Standardı 2022’ raporunda bedelli metalleri gelecek altı ayda güçlü bir yolun beklediği belirtiliyor. Raporda görüşlerine yer verilen HSBC’nin ABD Ekonomisti Ryan Wang, Fed’in para siyasetinin platin kümesi metalleri (PGM) baskılayacağını söylüyor. Fed’in bilançosunun önümüzdeki 18 ay içinde yaklaşık 1.4 trilyon dolar küçülmesini beklenirken, analist kolay paraya veda eden PGM’lerin işinin güç olduğuna dikkat çekiyor. Raporda birtakım pahalı metaller için beklentiler şöyle:
Platin piyasasında 745 bin ons fazla oluşacak
Platin piyasasının değerli bir fazla vereceği iddiası yapılıyor. Bu yıl 745 bin ons fazla oluşacağı hesaplanıyor. Yatırımcılar yılın birinci sekiz ayında ETF holdinglerini 452 bin ons azalttı. Fiziki yatırımların azalması piyasada fazlanın erimesini engelliyor. Otomotiv talebinin 2022’de yüzde 13 artarak 2.86 milyon onsa yükseleceği iddia ediliyor.
Otomotiv talebinin akaryakıt otokatalizörlerinde platin ikamesi ve ülkede VI emisyon standartlarının geçerli olduğu ticari araçlarda daha fazla platin yüklemesine muhtaçlık duyulması talebi besliyor. Global platin mücevherat talebinin bu yıl yüzde 7 azalarak 1.67 milyon onsa düşeceği iddia ediliyor, bu da büyük pazarlarda satışlar artmasına rağmen Çin’deki sert gerilemeden kaynaklanıyor. Çin’de platin mücevher talebinin 735 bin onsa düşeceği varsayım ediliyor. Endüstriyel platin talebinin, çoğunlukla cam sanayisindeki büyüme ve petrol bölümünde katalizör olarak kullanımın artmasının bir sonucu olarak 2022’de yüzde 6 artarak 2.31 milyon onsa yükseleceği düşünülüyor.
Rafine platin arzının ise bu yıl yüzde 4 azalarak 5.99 milyon onsa inmesi bekleniyor. Fiyatlar, Rusya Ukrayna’yı işgal ettiğinde yükseldi, lakin platin bu kazanımlara tutunmadı. Merkez bankaların faiz artışı ve ekonomik belirsizlik de platine hiç yardımcı olmadı. Yatırımcılar ETF varlıklarını azaltarak fiyatı 900 dolar bandına çektiler.
Platin fiyatı paha kazanan bir Güney Afrika Randı’ndan bir ölçü dayanak alabilir, lakin Fed faiz oranlarını süratle artırırken bu pek mümkün görünmüyor. Fiyatın zayıf kalması ve önümüzdeki altı ay içinde ortalama 890 dolar/ons olması bekleniyor. Zayıf ekonomik görünüm, platini destekleyici bir ortam oluşturmuyor.
Paladyum, bozulan ekonomik görünümden olumsuz etkileniyor
Bu yılın başlarında, paladyum fiyatı, Rusya’dan gelen arzla ilgili telaşlar nedeniyle üst üste ikinci yıl rekor düzeylere ulaştı. Rusya Ukrayna’yı işgal ettikten ve Batılı ülkeler yaptırım uygulamaya başladıktan Rusya’nın PGM arzının kesilebileceği tasası oluştu.
Küresel paladyum talebinin bu yıl yüzde 2 artarak 9.63 milyon onsa çıkacağı kestirim ediliyor. Otomotiv paladyum talebinin, hafif araç üretim iddialarında yapılan aşağı istikametli revizyonlara karşın, 2022’de yüzde 3 artarak 7.81 milyon ons olması bekleniyor. Paladyumun sanayi kullanımının bu yıl yüzde 5 azalarak 1.61 milyon onsa ineceği varsayım ediliyor. Çünkü üç büyük bölümün tümü daha düşük talep görüyor. Kimya kesimi talebinin, 2021’deki güçlü büyümenin akabinde Çin’deki kapasite genişlemesinin yavaşlamasıyla geri çekilmesi olası. Elektrik dalı, fiyat kaynaklı talep zayıflamasından muzdarip olmaya devam ediyor ve diş hekimliği piyasası, yüksek fiyat ve kozmetik olarak daha cazip materyallerin kullanımı nedeniyle tekrar küçülüyor.
Paladyum ETF varlıkları Ağustos sonunda 464 bin onsa indi. Piyasa istikrara yakın, bu da şu sıralar 2000-2100 dolar bandında gezen fiyatı desteklemeye yardımcı olabilir. Lakin, yüksek enflasyon ve berbatlaşan ekonomik duruma paralel talep görünümü kötüleşiyor ve fiyatın önümüzdeki altı ay içinde ortalama 1.750 dolar/ ons olacağı iddia ediliyor.
Rodyum talebi hala 2019’un altında
Rodyum pazarının 2022’de 20 bin ons üzere küçük bir fazla vereceği iddia ediliyor. Rusya, arzla ilgili kaygılar nedeniyle Ukrayna’yı işgal ettiğinde, fiyat 20 bin doların üzerine çıktı lakin paladyumun tersine yeni rekor düzeylere yaklaşmadı. Berbatlaşan ekonomik görünüm ve hafif araç üretiminde aşağı taraflı revizyonlar nedeniyle fiyat ons başına 14 bin doların altına çekildi. Lakin hafif taşıt üretiminin yeniden de geçen yılın son derece düşük düzeyinden yükselmiş olması rodyum talebinin bu yıl artmasını sağlıyor. Kimyasal ve cam uygulamalarında mütevazı bir büyüme ile endüstriyel talebin de bu yıl genişleyeceği iddia ediliyor. Yeniden de toplam talebin hala 2019 yılının altında kalması bekleniyor. Platin ve paladyuma yataklarından elde edilen birincil rodyum arzı bu yıl daha düşük, geçen yılki stoklanmış materyalin işlenmesinden kaynaklanan büyük artıştan mahrum ve geri dönüşüm artmıyor, bu nedenle genel olarak pazarın küçük bir fazlalığı olması bekleniyor.
Rodyum fiyatı, geçen yıl rekor düzeylere ulaştıktan sonra hala bir istikrar düzeyi bulmaya çalışıyor. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, yılın başlarında fi yata bir takviye sağladı, fakat hafif araç üretim iddialarında yapılan aşağı istikametli revizyonlar ve berbatlaşan ekonomik görünüm, önümüzdeki altı ay boyunca ortalama 12.500 dolar/ons olacağı iddia edilen fiyat üzerinde baskı yaratıyor.
Gümüşün geleceği için borsanın gidişatı önemli
Değerli metalleri üzerine kaya üzere çöken Fed’den agresif faiz artışı beklentisine rağmen bu hafta ons gümüş nispeten altın ve öteki değerli metallerden daha yeterli performans gösterdi. Ons gümüş evvelki haftanın üzerine çıktı ve 19 doların üzerinden süreç gördü. 18 doların üzerinde gelen alımlarla 19 doların üzerine çıkmayı başaran gümüş piyasası için borsanın seyrinin kıymetli olduğuna dikkat çekiliyor. Ons gümüş Fed’in faiz kararını bekliyor. Lakin uzmanlara nazaran Fed’in para siyasetini sıkılaştırdığı şu periyotta ons gümüşün bir sonraki hareketi, pay senedi piyasalarından paranın ne kadar süratli çıkacağına bağlı. Kıymetli metaller ve borsanın performansı birbirleriyle ekseriyetle aksi taraflı ilerliyor. Fed’in faiz artışlarının sürat kesmesi risk iştahını artırabilir ve pay senedi piyasalarından çıkışı getirebilir. Bu da gümüş üzere metallerin fiyatına yükseltebilir. Ons gümüşte 18,50 dolarıni üzerinde sürdürülebilir bir gücün görülmesi yakın vadede manalı bir yükselişin önünü açabileceği, aksi takdirde satışların gelebileceği uyarısı yapılıyor.
Ukrayna savaşı güneş gücü kaynaklı talebi büyütüyor
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali sonrasında artan yenilebilir güç talebi gümüş tüketimini artıracak. Zira gümüşün kullanıldığı gümüş panellerinin kurulumunda bu yıl rekor bekleniyor. Metals Focus’a nazaran, Rusya- Ukrayna ihtilafının pak güce daha süratli geçiş muhtaçlığını doğurması nedeniyle fotovoltaik (PV) sistemlerin 2022’de suram rekoru kıracak. Danışmanlık şirketine nazaran “En az 24 ülkenin 1GW ölçeğinde yeni yıllık kapasiteye ulaştığını gördük ve global PV kapasitesinin 2022’de birinci defa 200GW’ı geçmesi bekleniyor” dedi. Metals Focus’un istatistiklerine nazaran, güneş pili üretiminde kullanılan gümüş ölçüsü bu yıl yüzde 15 artışla 3.900 tonu (126 milyon ons) aşacak. Bu, toplam gümüş sanayi talebinin neredeyse yüzde 25’ini oluşturacak.
