GÜLAY ERDEMLİ
Kendi ülkesinden de, dünya kamuoyundan Marin’i eleştirenler de var, hak verenler de… Finlandiya’da yaşayan bir arkadaşım, bilhassa gençlerin Sanna Marin’i desteklediğini söylüyor. Bu manzaraları bir başbakana ‘yakıştıran’ların sayısı o denli az buz değil. Beş partiden oluşan bir koalisyonun başında olan Sanna Marin, başbakan olduğunda “Bu koltuğu sallamak istiyorum” demişti. Bu ortada beşli masanın 19 bakanından 12’sinin bayan olduğunu da hatırlatalım.
Marin Nato üyeliğine başvurdu, Rusya-Ukrayna savaşında ülkesinin tutumunu net bir halde ortaya koydu, Ukrayna’ya silah gönderdi. Ülke, dünyanın en savlı iklim amaçlarından birini yasalaştırdı. Amaç, 2035’te net sıfır emisyon, 2040’a kadar da net negatif emisyona ulaşan birinci ülke olmak.
Dönelim Marin’in dans imajlarının yankılarına…. Baştan söyleyeyim, maksadım Sanna Marin’e güzelleme yapmak falan değil. “Yürü, kim meblağ seni dans et, ne istersen yap” diyecek değilim. Yalnızca tüm bu tartışma gençlerin ‘yeni tip’ siyasetçilerden ne beklediğini göstermesi açısından değerli. Kolay bir soru: “Ülkesini uygun yöneten fakat olağan bir vatandaş üzere özel hayatında arkadaşlarıyla vakit geçiren bir önder mi daha âlâ yoksa kendisine yakın yüzlerce şahsa ayrıcalık yapan, bir zümrenin cebini dolduran bir başkan mi?”
Yakın vakitte farklı ülkelerden gençlerle yapılan bir çalışma da, siyasetçilerden neler beklendiğini gösteriyor. Gençler, kendilerini temsil edenlerin onları anlamasını istiyor. Sırça saraylarında oturan, ulaşılmaz siyasetçileri değil, sokaklara inen, olağan bir insan üzere yaşayan isimlerin kendilerini yönettiği bir ülke hayal ediyor.
“Benim başkanım erişilmez olmalı, ülkenin tüm kaynakları buyruğuna amade olmalı, bu türlü bir gücü olursa beni de düzgün yönetir” periyodu bitti. Gençler konut kredisi ödeyen, çocuklarıyla herkes üzere problemleri olan, kendilerinden biri üzere görünen siyasetçileri istiyor.
Kadın önderlere olumlu ayrımcılık yapmayalım lakin dünya memnunluk endeksinde en üst sıralarda yer alan ülkelerin başkanlarının bayan olduğunu da söylemeden geçemeyeceğim. Bu ortada Türkiye’nin 112. sırada olduğunu da hatırlatalım.
İlk sırada bildiğiniz üzere Finlandiya var. Fiyatsız kaliteli eğitim, fiyatsız sıhhat sistemi, cinsiyet eşitliği, refah seviyesi, şahsî özgürlük hakları bu mutluluğun temel faktörleri.
Diğer iki İskandinav ülkesi Danimarka ve İzlanda sırasıyla ikinci ve üçüncü sırada. Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen 44 yaşında. “İşe” giderken meskende hazırladığı yemeği götüren, pandemi sürecinde Avrupa Birliği önderlerinin katılacağı Avrupa Kurulu toplantısı için düğün tarihini erteleyen ancak bu mevzudaki hüznünü; “Brüksel’deki kurul tepesi için tam düğünümüzün olacağı güne davet aldık. Lanet! Ancak işimi yapmalı, Danimarka’nın çıkarlarını korumayalım. Bo’ya evet demek için sabırsızlıkla bekliyorum” üzere samimi bir cümleyle tabir eden bir başkan.
43 yaşındaki İzlanda Başbakanı Katrin Jakobsdottir, ülkesinin vatandaş memnunluğunu öne koyan bir ekonomik model üzerine çalışıyor. Öteki ülkelere de misal siyasetleri benimseme daveti yapıyor. Emeli, ekonomik büyüme odaklı siyasetleri yerini, aile dostu etraf odaklı siyasetlerle değiştirmek… Jakobsdottir, halkın ruh ve vücut sıhhatini öne çıkaran bu modeli ‘mutluluk ekonomisi’ olarak tanımlıyor.
Mutluluk endeksinde en memnun yedinci ülke olan İsveç’in başbakanı da bir bayan, eski bir şampiyon yüzücü olan Magdalena Anderson, 55 yaşında. Vazifeye geldiğinde okulların, sıhhat kurumlarının, yaşlı bakım konutlarının özelleştirilmesini sınırlayacağına kelam vermişti. Eşi iktisat profesörü. Özel hayatını gözler önünde yaşamaktan hoşlanmasa da birlikte yürümek ve mangal yapmak ailenin hobisi!
Kadın ya da erkek fark etmez, karar verici gençler artık farklı siyasetçiler istiyor. Karizmatik, güçlü lakin kendilerinden biri olanları…
FIRINLAR PEK ‘HAVA’LI OLDU
Hani haksızlık etmeyeyim diyorum fakat dandik dandik yemekler yapıp Instagram’a koyan influencerlardan ödüllü şeflere ortalık Airfryer’larla yapılan yemek tanımlarıyla dolu. TikTok’taki toplumsal medya fenomenleri, yeni tarifler ve alışılmadık kullanımlarla meslek yapmayı bile başardı.. Bu orta kiminle konuşsam airfry’ların hünerlerini öve öve bitiremiyor. Yemin ederim son devirde kiminle sosyalleşsem ortamda bir airfry muhabbeti var. Hani o kadar becerili ki sanırsınız alışverişini kendi yapıp yemeği pişirip sofraya getirecek. Arkası gerisine airfry’da pişirilen yemek tanımlarının yer aldığı kitapların yayınlandığını da kestirim edebilirsiniz.
Airfryer’lar aslında yeni jenerasyon fritözler. Temel olarak airfry yeni bir teknoloji değil, temelde tezgah üzerinde olan fanlı bir fırın. Konvansiyonel fırınlara nazaran çok daha çabuk ısınan, yiyecekleri az yağla çabuk pişiren bir mutfak aleti. Daha kısa müddette pişirdiği için daha az elektrik harcayacağını düşünenler de bu yeni kuşak fırınları tercih ettiklerini söylüyor.
Popülariteleri mikrodalganın 1970’lerde yükselişini hatırlatıyor. Airfryer’larla yaşanan hararetli bağın ne kadar süreceği de bilinmiyor. Yemek pişirme alışkanlıklarını değiştirecek mi, yoksa mutfakta bir dolabın içine sürgüne mi gönderilecek. Bunu vakit gösterecek olsa da bu aletlerin satışları son iki yılda yüzde 400 arttı. Yağ fiyatları aldı başını gidiyor, çok az yağ kullanıp yemek pişiren fırın da kötü fikir değil.
İYİ BİR ÖYKÜ DÜNYAYI DEĞİŞTİRİR Mİ?
2016 yılında yayınlanmaya başlayan, şu anda da Amazon’da izlenebilen This is Us dizisinin final dönemi 2022 mayıs ayında yayınlandı. Dizi, ekrana geldiği andan itibaren reyting rekorları kırdı. Yanlışları, doğruları, eksikleriyle Pearson ailesinin birden fazla jenerasyonunu kapsayan dizinin birçok oyuncusu Emmy Mükafatı kazandı.
Dizi yalnızca hayranları tarafından beğenilen bir televizyon gösterisi değil birebir vakitte dünyanın makul tıbbi durumlar hakkında nasıl düşündüğünü de değiştiren üretimlerden biri olarak da dikkat çekti. Pittsburgh Üniversitesi’nden araştırmacılar ‘doğru işlenmiş bir hikaye’nin gerçek dünyada nasıl olumlu bir değişime neden olduğunu ortaya koydu.
Çalışmaya nazaran dizideki Rebecca karakteri Alzheimer olduğunda ailenin davranışı, genel olarak demansı çevreleyen damgalamanın azalmasına yardımcı oldu, pek çok ailenin yaşlı ebeveynleri için yapacağı planlar hakkında düşünmesini sağladı.
Pittsburgh Üniversitesi’nin projesi, televizyondaki bir Alzheimer öyküsünün izleyicilerin gerçek dünyadaki inançlarını ve algılarını etkileyip etkilemediğini tahlil eden birinci proje. Çalışmanın muharrirleri, araştırma için hem anketleri hem de odak kümelerini kullandı. Sonuçlar yeterli işlenmiş bir öykünün insanların demanstan etkilenenleri nasıl algıladıkları konusunda sahiden bir fark yaratma gücüne sahip olduğunu gösteriyor.
Dizinin muharrirleri demans öyküsünün yanlışsız ve özgün olarak işlenebilmesi için Hollywood, Health & Society ile nizamlı olarak görüştü. Hollywood, Health & Society, cümbüş sanayisine sıhhat ve güvenlikle ilgili kıssalar için gerçek ve yeni bilgiler sağlayan bir program. Altı dönem devam eden dizi için grup, daima olarak kurumla birlikte çalıştı.
Zaman vakit ağlatan, düşündüren sıcak bir aile draması izlemek istiyorsanız ve This Is Us’ı izlemediyseniz, bu hafta sonu bir talih verin derim!
Konu Alzheimer’dan açılmışken çok yeni bir araştırmadan daha kelam etmek istiyorum. Amaç kamu hizmeti olsun. İddialar demans olaylarının global olarak 2050 yılına kadar üç kat artarak 150 milyonu aşacağını gösteriyor.
Uluslararası bir araştırma, makus diş hijyenine sahip şahısların hayatlarının ilerleyen periyotlarında alzheimer’a yakalanma mümkünlüğünün yüzde 21’den fazla olduğunu gösteriyor. Bu çalışma için dünya çapındaki 47 araştırmadan bilgi toplandı. Diş eti hastalığının, kandaki iltihaplı kimyasalların sayısını artırarak nöronları öldürdüğü düşünülüyor. Yani hafızayı canlı tutmak için dişlere düzgün bakmak gerekiyormuş…
