Tuz Zararlı mı? Vücudumuzda Ne İşe Yarıyor? Tuzla İlgili Tüm Sorularınızı Cevaplıyoruz!

Bildiğimiz anlamda “sofra tuzu” aslında bir çeşit kimyasal bir bileşen. Sodyum klorür (NaCl) olarak da bilinen tuz, insanlar için oldukça önemli ve olmazsa olmaz bir gıda maddesi.

Tuz Antik çağlardan beri insan hayatının bir parçası olmuştur. Özellikle gıdaların bozulmaması için sıklıkla tuzdan faydalanılmıştır.

Aynı zamanda tuz çok önemli bir ticaret maddesiydi.

Tuz o kadar önemli bir besin maddesidir ki, Antik bazı medeniyetler maaşları tuz olarak öderdi. Hatta Roma İmparatorluğu’nda bir dönem Romalı askerlere maaş olarak tuz verilmiştir. Latincede tuz anlamına gelen “salarium” kelimesinin kökü olan “sal”den İngilizce maaş anlamına gelen “salary” kelimesi türemiştir. Hala daha bu sözcük kullanılmaktadır.

Tuzun bu denli önemli olması, onun çeşitliliğinin de bereketli olmasına sebep olmuştur. Peki nedir bu tuz çeşitleri?

İlk tuzumuz hepimizin bildiği ve tuz denince akla ilk gelen sofra tuzu. İyotlu ve iyotsuz olmak üzere ikiye ayrılır. İnce tanelidir, kaya madenciliğinden, deniz ve göllerden buharlaştırılarak elde edilir.

İçerisinde topaklanmayı engelleyici kimyasallar bulunabilir.

Diğer bir tuz ise koşer tuzudur. Koşer tuzu, iri tanelidir ve hiçbir katkı madddesi içermez. Kolayca çözünür.

Koşer ismini Yahudi inancında bulunan ‘Koşer’den alır. Koşer, Yahudi inancına göre yenilmesinde bir yasak olmayan gıda maddeleridir.

Deniz tuzu. Deniz tuzu, deniz suyunun buharlaştırılmasıyla elde edilir. Üretildiği yere göre mineral içeriği değişebilir. Sadece gıda maddelerinde değil aynı zamanda kozmetikte ve sanayide kullanılır.

Göl tuzu. Göl tuzu, ağır metal ve kimyasal içermediği için deniz tuzuna kıyasla çok daha doğaldır. Boyutları ince, ekstra ince, iri olarak değişir.

Dünyanın en büyük tuz gölü Amerika Birleşik Devletleri’nde Utah Büyük Tuz Gölü’dür. Türkiye’nin en büyük tuz gölü ise Ankara’nın Şereflikoçhisar ilçesinde bulunur.

Kaya tuzu. Kaya tuzu genellikle deniz suyunun ve tuzlu göl suyunun buharlaşmasından oluştuğu tortul kayalarda oluşur.

Pembe tuz. Pembe tuz, Pakistan’daki tuz madenlerinden çıkarılan Himalaya tuzun adıdır. Kimyasal olarak sofra tuzuna çok benzerdir. Rengi pembedir ve sofra tuzuna oranla çok daha keskin bir tadı vardır. %98 oranında sodyum klorür içerir. %2’lik kısmını ise potasyum, magnezyum ve kalsiyum oluşturur. Pembeliğini ise bu %2’lik kısımda bulunan maddelerden alır.

Gri tuz. Kil kaplı havuzlardan elde edilen gri tuz, Fransa’nın Guérande bölgesindeki tuz havuzlarında üretilir. Rengini bu killerden alır. Killerin içerisinde; kalsiyum, manganez ve demir gibi mineraller vardır. Yumuşak bir dokusu ve kendine has bir nemi vardır.

Fleur de Sel tuzu. Fleur de sel pahalı ve ender bulunan bir tuz türüdür. İsmi Fransızca “tuz çiçeği”dir. Fransa’da Brittany kıyılarının sığ deniz suyundaki tuzlu su havuzlarının yüzeyine yükselen ince kristal tabakadan hasat edilir. Çok pahalı bir tuzdur. Mineral açısından çok zengin değildir. Üretiliş şekli yüzünden nadir bulunur.

Himalaya siyah tuzu. Hindistan ve Pakistan’daki Himalayaların tabanındaki madenlerden elde edilen bir tür kaya tuzudur. Ham haliyle pembe renktedir. Bu tuz işlenirken baharatlarla ve odun kömürüyle pişirilir. Yüksek ısıya ve kömüre maruz kalma, tuzdaki sodyum klorürün bir kısmının, sodyum sülfür ve hidrojen sülfür oluşturmak üzere kimyasal reaksiyona girmesine neden olur. Tadı normal sofra tuzuna çok benzer ama içerisindeki sülfür onu sofra tuzuna benzer tattan ayırır.

Bunlarla birlikte dünya üzerinde çok fazla tuz çeşidi bulunmaktadır. Peki insanların günde ne kadar tuz tüketmesi sağlıklıdır?

Dünya Sağlık Örgütü, bir insanın günlük tuz tüketiminin 5 gramı geçmemesini tavsiye ediyor. Yani günde bir çay kaşığı tuz tüketmek faydalı, gerisi zarar.

Gelelim doğru bilinen yanlışa. Eğer etrafınızda “Himalaya tuzu ya da kaya tuzu sofra tuzundan daha sağlıklı” diyen biri varsa kulak asmamanızı tavsiye ediyoruz.

Çünkü Himalaya tuzlarında sodyum klorür dışında başka mineraller de bulunur. Bir kısmında radyoaktif etki olduğu için bu tuzlar, kanserojen olabilmektedir. Ayrıca bu tuzlardaki iyot miktarı yetersiz olduğu için tiroid kanseri riskini de arttırabilir. Bu sebeple aslında sofra tuzu Himalaya tuzundan daha zararlı falan değil.

Sırada ise diğer bir şehir efsanesi var: “İyotsuz tuz iyotlu tuza göre daha sağlıklı!” İşin aslı pek öyle değil:

İyot, vücudun kendi kendine üretemediği bir elementtir. İyot, vücudun enerji ihtiyacına yanıt verdiği gibi tiroitlerin çalışmasında, anne karnındaki bebeklerin iskelet sisteminin gelişmesinde gibi pek çok hayati faktörün ayrılmaz bileşenidir. Bu sebeple iyot zararlı değil, aksine vücudumuzun ihtiyacı olan bir elementtir.

Fakat iyot fazlalığında guatr yani tiroid bezi büyüme riski arttığından, guatrı olan ve tiroid bezi çok çalışan kişiler iyotsuz tuzu tercih etmelidir. Bunun haricinde tiroid bezinde hiçbir problemi olmayan tiroid bezi az çalışanlarda iyotlu tuz, tiroid bezi oldukça büyük ve tiroid hormonları fazla olanlarda ise iyotsuz tuz kullanılmalıdır.

Peki tuzun faydaları nelerdir?

• Kalp ve damar sağlığını korur.

• Elektrolitleri dengeler ve kas kramplarını önler.

• Sağlıklı bir sinir sistemini destekler.

• Uykuyu iyileştirir

• Doğal bir antidepresandır.

Vücudunuzda tuz eksikse şu semptomlarla karşılaşabilirsiniz:

• Özellikle sporcularda azaltılmış hidrasyon

• Kas krampları

• Daha yüksek kalp krizi riski

• Baş ağrısı

• Güçsüzlük

• Yaşlılarda bilişsel gerileme

Fazla tuz tüketimi ise elbette zararlıdır. Haddinden fazla tuz tüketirseniz şu tür hastalıklarla mücadele edebilirsiniz:

• Hipertansiyon

• Kalp hastalıkları ve felç

• Vücudun su tutması 

• Sıvı kaybı

• Kemik erimesi

• Böbrek bozuklukları 

• Bazı sindirim hastalıkları 

• Elektrolit ve hormon dengesizlikleri

Her şeyin fazlası zarar bu sebeple günde 5 gramdan fazla tuz tüketmemeye gayret edin! Diğer içeriklerimize de göz atabilirsiniz: